Halit Ziya, Servet-i Fünûn dergisindeki tefrikasının arkasından kitaplaştırdığı Mâî ve Siyah'la yazar olarak bağını koparmıyor, sonraki her baskıda metin üzerinde yeniden çalışıyor, eserin dil ve anlatımında kimi değişiklikler yapıyor. Metinde eklemeler ve çıkarmalar yapıyor, kelimeleri değiştiriyor, Farsça kurallara göre yapılmış uzun terkipleri kısmen çözerek bir tür yalınlaştırmaya gidiyor.

İlk incelememizde saptadığımız bu durum üzerine, Mâî ve Siyah'ın özgün metninin en sağlıklı biçimde ancak eski harflerle yapılan üç baskısının (1896, 1900, 1914), diğer bir deyişle alfabe değişikliğinden önce yapılan ?1928'de yapılmış özet baskısını bir yana bırakırsak? tüm baskıların karşılaştırılarak hazırlanabileceği sonucuna ulaştık, öyle de yaptık.

Mâî ve Siyah'ın bu karşılaştırmalı metni, yüz yılı aşkın bir süre sonra onu yeniden özgün biçimiyle okuma imkânı sunuyor. Yanı sıra, yazarın yıllar boyunca eseri üzerinde nasıl çalıştığını, sosyal, siyasal ve kültürel değişimlere bağlı olarak ne tür değişikliklere gittiğini de görmemizi sağlıyor.
N. AHMET ÖZALP